Złoża do eksploatacji podziemnej udostępnia się za pomocą kosztownych wyrobisk górniczych, jak szybów, przecznic, szybików ślepych. Przygotowanie złoża dokonuje się za pomocą całej sieci wyrobisk przygotowawczych (chodnikowych), a wybiera się złoże przy zastosowaniu różnych sposobów, zwanych systemami wybierania. Na wybór systemu wybierania ma wpływ wiele czynników z których najważniejsze to:
– grubość pokładu,
– kąt nachylenia pokładu,
– charakter skał stropowych i spągowych,
– struktura pokładu,
– występowanie gazów,
– skłonność pokładu do samozapalenia,
– skłonność do tąpań,
– położenie pokładu wybieranego w stosunku do innych pokładów zdatnych do eksploatacji,
– głębokość zalegania pokładu,
– zagadnienie ochrony powierzchni,
– występowanie warstw wodonośnych,
– zaburzenia tektoniczne (uskoki, fałdy),
– rodzaj i stopień zmechanizowania robót w przodku.
Zagadnienia te zostaną szerzej omówione w dalszych rozdziałach tego podręcznika. Przy ocenie ekonomicznej złoża uwzględnia się wszystkie czynniki mające wpływ na wysokość nakładów (wydatków) na uruchomienie eksploatacji. Analizuje się między innymi takie zagadnienia, jak:
– położenie geograficzne złoża,
– odległość od kolei, dróg wodnych i najbliższych osiedli,
– warunki komunikacyjne pomiędzy przyszłą kopalnią, a osiedlami ze względu na wykorzystanie miejscowej siły roboczej,
– możliwość zaopatrzenia kopalni w energię mechaniczną i wodę, „
– możliwość zaopatrzenia kopalni w miejscowe materiały budowlane.
Zasady sporządzania dokumentacji geologicznej
Jednym z najważniejszych zadań służby geologicznej jest poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin i stworzenia tą drogą podstaw do rozbudowy górnictwa i przemysłu. Górnictwo oczekuje od geologów wskazania terenów, na których można rozpocząć budową nowych kopalń, których produkcja mogłaby być oparta na surowcu wydobywanym z określonego złoża kopaliny użytecznej.
Dla zaprojektowania budowy kopalń nie wystarczy jedynie wskazanie terenów, na których występują złoża kopalin, należy również udowodnić, że odkryte złoże kopaliny ma dostateczne zasoby tej kopaliny, że jakość kopaliny odpowiada potrzebom przemysłu i że warunki, w jakich kopalina będzie wydobywana, uzasadniają ekonomiczną eksploatację złoża. Odpowiedzi na te wszystkie pytania dostarczyć ma dokumentacja geologiczna złoża. Korzyść z takiej dokumentacji nie ogranicza się tylko do wykorzystania wyników badań geologicznych przy sporządzaniu planów przestrzennych lub przy projektowaniu określonych inwestycji, ale również rozszerza pogląd na budowę geologiczną określonego terenu, a tym samym umożliwia prawidłowe zaprojektowanie dalszych badań efektywnych dla gospodarki narodowej.
Przez dokumentację geologiczną złoża należy rozumieć końcowe graficzne i opisowe przedstawienie wyników badań geologicznych i związanych z nim robót poszukiwawczych oraz rozpoznanie złoża wraz z oceną dostosowaną do celu, dla jakiego badania i roboty te były wykonane. Instrukcja określa ściśle wymagania, jakim powinna odpowiadać dokumentacja. Składa się z dwóch części. Część 1 zawiera opracowania tekstowe oraz tabelaryczne określone szczegółowo w tejże instrukcji, a szczególnie:
– opis robót geologiczno-poszukiwawczych i rozpoznawczych (wiercenia, roboty górnicze, sposób pobierania próbek),
– ogólną charakterystykę obszaru występowania złoża,
– ogólną geologiczną charakterystykę złoża i jego najbliższego otoczenia,
– określenie rodzaju i jakości kopaliny,
– wyznaczenie granic złoża, określających jego położenie, kształt i objętość,
– obliczenie zasobów bądź zaliczenie zasobów do bilansowych i pozabilansowych kopalin, – '
– określenie geologiczno-górniczej możliwości wydobycia kopaliny użytecznej ze złoża,
– wnioski dotyczące ustalenia stopnia poznania zasobów ze wskazaniem, na jaki okres wystarczą zasoby przy określonej wielkości produkcji (wydobycie).
Część 2 obejmuje materiały graficzne, a więc mapy, plany, profile, przekroje, fotografie itp. Siużą one dla ilustracji warunków, w których występuje złoże minerału użytecznego, a także dla potrzeb projektowania i nadzoru eksploatacji tego minerału. Rodzaje map sporządza się na podstawie dokumentacji mierniczo-geologicznej, którą musi mieć każda kopalnia. Dokumentację mierniczo-geologiczną kopalni stanowią {zgodnie z „Szczegółowymi przepisami” działu XIX par. IH-8):
– dokumenty pomiarowe,
– dokumenty obliczeniowe,
– dokumenty górniczo-geologiczne,
Mapy podstawowe
Mapy podstawowe sporządza się bezpośrednio na podstawie wyników uzyskanych z pomiarów. Mapy te stanowią źródłowy materiał dla opracowania map przeglądowych i map specjalnych.
Mapy przeglądowe sporządzone są na podstawie map podstawowych w drodze reprodukcji lub pomniejszenia tych map. Treścią map przeglądowych może być sytuacja przedstawiona na mapach podstawowych powierzchni, wyrobisk górniczych lub geologicznych, ujęta łącznie lub oddzielnie z pominięciem niektórych elementów, w zależności od celu, do którego są sporządzane. Mapy specjalne są to kopie map podstawowych lub przeglądowych, uzupełnione szczegółami o specjalnym znaczeniu dla zakładu górniczego.
Podział map górniczych według grup, zespołów i rodzajów przedstawiono w tabl. 3.1. Ze względu na dużą liczbę map, omówiono tematykę ważniejszych rodzajów, z którymi technik częściej spotyka się w praktyce.
Mapy podstawowe. Najważniejszą mapą górniczą jest mapa wyrobisk górniczych (np. poziomu, pokładu bądź warstwy) i stanowi ona podstawę do projektowania i eksploatacji górniczej. Sporządza się ją w skali 1 : 1000 lub 1 : 2000. Przedstawia szczegółowo wyrobiska górnicze wraz z ich urządzeniami, np. komorami maszynowymi, komorami MW, wszystkie ważniejsze dane geologiczne (grubość i kąt nachylenia pokładu, jego wychodnię, dane tektoniczne, rodzaj warstw, przerosty itd.), dalej pola zaognione i zawodnione, granice filarów ochronnych, daty rozpoczęcia eksploatacji w poszczególnych polach oraz inne elementy ważne dla eksploatacji górniczej. W razie potrzeby umieszcza się również na niej sytuację powierzchni, np. obiekty, które należy chronić. r
Leave a reply