Do wyrobisk udostępniających pionowych zalicza się szyby i szybiki oraz szyby i szybiki ślepe. Szybem nazywa się wTyrobisko korytarzowe pionowe głębione z powierzchni ziemi o przekroju powyżej 4 m2, zgłębione w warstwach skalnych i mające bezpośrednie połączenie z powierzchnią ziemi.
Szybikiem nazywa się podobne wyrobisko, lecz o przekroju poniżej im2 i zazwyczaj niegłębokie. Szybem lub szybikiem ślepjjm nazywa się wyrobiska pionowe nie wychodzące na powierzchnię lecz łączące wewnątrz kopalni pokłady (poziomy) między sobą. O nazwie szyb lub szybik decydują wymiary poprzeczne wyrobiska.
Do wyrobisk udostępniających poziomych należą sztolnie i przecznice. Sztolnią nazywa się wyrobisko korytarzowe poziome lub lekko nachylone ku ujściu sztolni mające wlot z powierzchni i udostępniające złoże ze stoku góry.
Przecznicą nazywa się wyrobisko korytarzowe poziome lub o małym wzniesieniu wykonane w celu udostępnienia złoża w poprzek warstw skalnych i nie mające bezpośredniego połączenia z powierzchnią,
Do wyrobisk udostępniających pochyłych należy szyb pochyły. Szyb pochyły przebity jest w skalach otaczających złoże lub najczęściej w złożu po jego upadzie. Jeżeli kąt nachylenia złoża jest większy od 30 do 45° to wyrobisko w nim wykonane nazywa się szybem pochyłym, jeżeli wyrobisko ma mniejszy kąt nachylenia, nazywane bywa upadową.
Celem zasadniczym wymienionych wyrobisk udostępniających jest połączenie złoża kopaliny użytecznej z powierzchnią i umożliwienie przygotowania złoża do eksploatacji. Ceł ten osiągają bezpośrednio tylko niektóre z wymienionych wyrobisk, jak np. sztolnie i szyby pochyłe, większość wyrobisk udostępnia złoże w połączeniu z innymi wyrobiskami. Na przykład złoże składające się z kilku pokładów zalegających z pewnym nachyleniem udostępnia się szybem w połączeniu z przecznicami lub szybem w połączeniu z przecznicami i szybikami ślepymi.
Wyrobiska udostępniające poza utworzeniem dostępu do złoża mają swoje przeznaczenie w okresie eksploatacji złoża. Tak np. szyby pionowe służą do wydobywania na powierzchnię kopaliny, są to tzw. szyby wydobywcze, do zjazdu załogi pod ziemię, dla celów wentylacji (przewietrzania), zwane szybami wentylacyjnymi kopalni, jak również do opuszczania materiałów pod ziemię. Przecznice służą jako główne drogi transportu, urobku i załogi, do doprowadzania powietrza świeżego oraz do wielu innych celów związanych z ruchem kopalni. Szyby pochyle służą do przewietrzania, do wyciągania urobku, opuszczania materiałów itp.
Leave a reply