Do zagrożeń występujących w kopalniach węgla kamiennego zaliczyć należy tąpania oraz nagłe wyrzuty gazów i skał. Tąpania występują w górotworze w pobliżu wyrobisk. Powstają one podczas prowadzenia eksploatacji górniczej wskutek przekroczenia wytrzymałości skał. Zniszczenia powstałe wskutek tąpań powodujących bardzo często zupełne zaciśnięcie chodników charakteryzują się przede wszystkim obrywaniem się węgla ze stropu, ociosów i wyciskaniem spągu, rzadziej obwałami warstw kamienia ze stropu.
Odprężeniami nazywa się zjawisko podobne do tąpań, lecz o słabszym natężeniu, powstające tylko na odsłoniętej powierzchni jednego przodka roboczego lub w jego pobliżu. Na skutek odprężenia mogą powstać odspojenia od calizny jednego lub kilku bloków węgla. Odprężeń tych nie zalicza się do tąpań.
Zawałem nazywa się zjawisko załamania się skał, powstałe wskutek spękania górotworu. Zawały charakteryzują się przede wszystkim zawałem stropu, rzadziej ociosów. Zawał może powstać również wskutek nadmiernego ciśnienia górotworu i wtedy różni się od tąpnięcia wolniejszym przebiegiem, jakkolwiek mogą tu też towarzyszyć huk i podmuch powietrza. Zawały o szybkim przebiegu mogą powstać najczęściej wskutek nie zauważonego spękania stropu. Zawały mogą być również wywoływane celowo dla likwidacji wyrobiska.
Wstrząsem górotworu nazywa się zjawisko gwałtownego jego drgania, odczuwane na powierzchni ziemi lub pod ziemią. Wstrząsy te są często notowane przez stacje sejsmograficzne. Przczyną wstrząsów może być eksploatacja górnicza (wstrząs eksploatacyjny) albo procesy tektoniczne zachodzące w skorupie ziemskiej (wstrząs tektoniczny).
Zagrożenie wyrzutami gazów i skał w Polsce występuje głównie w kopalniach dolnośląskich i obserwowane było już w 1730 r. Przez wyrzuty gazów i skał należy rozumieć gwałtowne wydzielanie się znacznych ilości gazów z calizny z równoczesnym wy- rzuceniem rozkruszonego węgla lub skały płonnej. Wydzielający się przy wyrzucie gaz wypełnia wyrobiska kopalniane, a odrzucony do wyrobiska materiał skalny tworzy usypisko rozciągające się na pewnej przestrzeni od przodku powodujące określone konsekwencje techniczne (w tym i wentylacyjne w przypadku przerwania drożności sieci wentylacyjnej). Ogólna liczba zarejestrowanych wyrzutów gazowo-skalnych wynosiła w 1982 r. – 8, w 1983 r. – 30, w 1984 r.'- 38, w 1985 r. – 13. Przeprowadzone badania wykazały, że głównym gazem wypływającym w czasie wyrzutu jest dwutlenek węgla w mniejszym stopniu metan.
Leave a reply