Zjawisko wyrzutów gazów i skał jest zjawiskiem niezwykle skomplikowanym i nie ma jak dotychczas jednolitego poglądu na jego mechanizm. Istnieje wiele teorii na ten temat różniących się niekiedy między sobą odmiennym rozłożeniem hierarchii ważności elementów towarzyszących wyrzutowi. W zjawisku wyrzutu gazów i skal stwierdzono następujące prawidłowości:
– wyrzuty gazów i skał zachodzą wyłącznie w złożu silnie nasyconym gazem,
– szczególnie niebezpiecznymi strefami są partie zaburzone, przyuskokowe, ścienienia i wyklinienia pokładu,
– objawami rozpoczęcia pracy w strefie podwyższonego zagrożenia wyrzutowego są: zwiększenie szczelinowatości pokładu, obniżenie twardości węgla, silne wyfukiwanie miału węglowego i gazu w czasie wiercenia otworów, zakleszczanie wiertła, zjawiska akustyczne opisane poprzednio, zwiększenie ciśnienia gazu w otworze badawczym.
Złoże węglowe zagrożone wyrzutami ma pewne własności jak gdyby „wrodzone”, na które nie ma żadnego wpływu. Własności te powstały w warunkach kopalń dolnośląskich w wyniku działalności wulkanicznej w trzeciorzędzie. Wówczas to wewnątrz skorupy ziemskiej powstały strefy gromadzenia się C02, z 'których gaz poprzez strefy zaburzone, rowy tektoniczne, uskoki przedostawał się do pokładów węgla nasycając je.
Ruchy tektoniczne deformowały z kolei pierwotny charakter złoża węglowego, w wyniku których nastąpiło obniżenie zwięzłości .pokładów na dużych obszarach.
Rozpoczęcie prac górniczych w złożu wyrzutowym powoduje zasadnicze zmiany w stanie równowagi wytworzonej w górotworze. Wobec tendencji górotworu do likwidowania pustych przestrzeni, następuje parcie gazu na ścianę górniczego wyrobiska. Jeżeli strefa przyociosowa jest zbyt wąska i słaba, to nie wytrzymuje wywieranego na nią parcia. Wówczas przodek pęcznieje, cofa się, pęka i rozpada. Następuje wyrzut. Gaz rozrzuca połamany, rozkruszony węgiel po najbliższych wyrobiskach górniczych. Jednocześnie wyzwalają się olbrzymie ilości dwutlenku węgla oraz metanu, azotu- i innych gazów. Czas trwania wyrzutu jest bardzo zróżnicowany, może on trwać bardzo krótko albo przez dłuższy czas. Wyrzuty rejestrowane w kopalniach dolnośląskich trwały od kilku do kilkunastu minut – największy w pokładzie Franciszek kopalni Nowa Ruda, trwał 15 minut.
Leave a reply